سایت ارزی (Arzee)/عراق که یکی از مشتریان قدیمی برق و گاز ایران بوده، چند سالی است که پرداخت مطالباتش به ایران عقب افتاده و آنطور که انتظار می رفته عمل نکرده است، با این حال مذاکرات اخیر دو کشور روزنه های امیدی را برای دریافت مطالبات ایجاد کرده و باید دید که این بار عراق تا چه میزان در تحقق وعده خود جدی خواهد بود.

تحریم‌های نفتی ایران از سوی آمریکا یک چالش جدی در زمینه تعاملات ایران و عراق ایجاد کرد و آن پرداخت پول گاز و برق ایران بود. طبق قرارداد، عراقی‌ها موظف هستند پول گاز را با یورو و پول برق را با دلار به ایران پرداخت کنند اما زمانی که پای آمریکا به میان آمد، عراقی‌ها اعلام کردند امکان پرداخت دلار ندارند و پیشنهاد پرداخت با دینار را مطرح کردند.

پیشنهادی که ظاهراً به مذاق ایران خوش نیامد و دو کشور مدت‌ها بر سر آن مذاکره کردند. درنهایت دو حساب برای عراقی‌ها در بانک مرکزی ایران بازگشایی شد تا اگر عراقی‌ها توانستند، پول برق و گاز را با یورو و در غیر این صورت با دینار پرداخت کنند. در نهایت در تاریخ ۲۰ اسفند سال ۱۳۹۸ اولین بخش از مطالبات دولت ایران به حساب بانک مرکزی کشورمان واریز شد.

کاهش صادرات گاز بهانه ای برای پرداخت مطالبات شد
پس از آن اما عراق اقدامی برای پرداخت مطالبات ایران انجام نداد و در نهایت در دی ماه سال گذشته شرکت گاز ایران پس از اخطارهای چندباره به آن کشور به کاهش صادرات گاز اقدام کرد تا جایی که میزان صادرات روزانه از ۵۰ میلیون مترمکعب گاز را به روزانه حدود ۴ میلیون مترمکعب کاهش داد. در آن زمان شرکت گاز ایران اعلام کرد که  وزارت برق عراق بابت واردات گاز، بیش از معادل ۵ میلیارد دلار به شرکت ملی گاز ایران بدهکار است که مبلغ ۳ میلیارد دلار آن در بانک عراقی TBI مسدود و غیرقابل استفاده مانده و بیش از ۲ میلیارد دلار از بدهی سررسیدشده وزارت برق نیز هنوز از اساس از طرف وزارت برق عراق پرداخت نشده است. افزون بر اینها، طرف عراقی، طبق قرارداد فی مابین، بیش از یک میلیارد دلار نیز به شرکت ملی گاز ایران بابت جرائم قراردادی بدهکاری دارد.

بر این اساس طرف ایرانی با بستانکاری بیش از ۶ میلیارد دلاری از طرف عراقی، از هیچ منفعتی برخوردار نشد، در حالی که هدف از صادرات درآمد است و این پول برای غذا و دارو مصرف می‌شود، از این رو این شرکت پس از اخطارهای مکرر قراردادی که با بی‌توجهی طرف عراقی روبه‌رو شده، طبق مفاد قرارداد، نسبت به کاهش مقدار گاز صادراتی اقدام کرد.

آغاز دیدارها و نقطه شروع پرداخت مطالبات

همین مساله موجب دیدارهای متعددی میان دو کشور شد و در نهایت چهارم بهمن‌ماه، منتظرتربتی-  مدیرعامل شرکت گاز اعلام کرد که بخشی از مطالبات ایران از عراق پرداخت شده و بخشی از آن باید در ادامه گفت‌وگوها منتقل شود. با توجه به توافق‌هایی که بانک مرکزی در نشست‌هایی با طرف عراقی انجام داد، مقدار انتقال گاز به این کشور کمی افزایش یافت، زیرا امیدواری‌هایی برای پرداخت مطالبات ایران ایجاد و روزانه حدود ۱۵ تا ۲۰ میلیون مترمکعب صادرات گاز به عراق برقرار شد.

گفت‌وگوهای ایران و عراق در سال جاری هم ادامه یافت و ۱۱ اردیبهشت‌ماه امسال ماجد مهدی حنتوش – وزیر برق عراق در رأس هیئتی تجاری به ایران آمد تا درباره راه‌حل‌های دریافت مطالبات گازی تهران از بغداد با بیژن زنگنه گفت‌وگو کند. وزیر نفت ایران در این دیدار با اشاره به اینکه دو قرارداد مهم در زمینه صادرات گاز ایران به عراق در سال‌های گذشته با وزارت برق این کشور امضا شده است، گفت که تاکنون ۲۷ میلیارد مترمکعب گاز ایران به عراق صادر شده است.