بررسی بازدهی بازارهای مالی در سال 1400

فراز و نشیب بازار های مالی در سال 1400 ، از آن جهت ویژه و خاص بود که در آن بازارهای ضد تورمی ، بازدهی کمتری از تورم و نرخ سود بدون ریسک کسب کردند و در واقع کارنامه سال مالی خود را با نمره ای مردود رقم زدند.

در این مقاله به مقایسه باز دهی بازار های مالی در سال 1400 می پردازیم  و در ادامه شرح مختصری از آنچه گذشت و آنچه احتمالا در انتظار است ارائه خواهد شد.

بازدهی اسمی بازار های مالی در سال 1400 در بررسی آماری بازدهی اسمی بازار های مختلف در سالی که گذشت شاخص کل هم وزن  بورس با کسب -22.75% بازدهی منفی بدون احتساب تورم سالانه، بیشترین بازدهی منفی در این مقایسه را رقم زد و به عنوان بد ترین بازار شناخته شد و نرخ بازده بدون ریسک با کسب بازدهی 19.2% بدون احتساب تورم سالانه با بیشترین بازدهی مثبت  در این مقایسه، رتبه بهترین بازدهی را از آن خود کرد. در نمودار زیر مقایسه بازدهی اسمی بازار ها در سال 1400 را می بینید.

بازدهی واقعی بازار های مالی در سال 1400

در این مقایسه با کسر تورم سالانه از میزان بازدهی اسمی بازار های مختلف ، سعی داریم تا میزان قدرت خرید سرمایه گذاران را در این بازار ها به تصویر بکشیم.

همانطور که در مقایسه فوق مشاهده می کنید ، بازدهی واقعی همه بازار ها ی مالی در سال 1400 ، منفی بوده و در این بین بازار سرمایه بیشترین کاهش قدرت خرید را برای سرمایه گذاران خود موجب شده است.

آنچه در سال 1400 بر سر بازار های مالی گذشت و احتمالات پیش رو در سال 1401

بورس

شاخص کل بورس در سال 1400 کار خود را از تراز 1309790 واحدی  آغاز کرد و در طی این سال در حوالی 1340000واحدی با ثبت2.30% بازدهی به کار خود پایان داد. در واقع در نیمه نخست امسال شاخص کل توانست حداکثر اوج خود را  در این سال به نمایش بگذارد و رقم 1585700 واحدی را در کارنامه خود به ثبت رساند در حالی که شرایط در نیمه دوم بر وفق مراد سهامداران پیش نرفت و با افت شاخص به تراز 1207991 واحد، با اینکه موقعیت جدید آن بالاتر از کف 1095725 قرار گرفته بود، اما سهامداران را بیش از پیش متضرر ساخت. از این رو در کنار شاخص کل نگاهی هم به شاخص هم وزن می اندازیم تا به میزان بهتر و واقعی تری ، به بازدهی این بازار برای سرمایه گذاران آن اشاره کنیم.

شاخص هم وزن در ابتدای سال 1400 کار خود را از 440121 واحدی شروع کرد و طی فراز و نشیب خود تا پایان سال با ثبت سقف 467507 و کف 317066 در نهایت کار خود را در حوالی 340000واحدی با کسب -22.75% درصد بازدهی منفی به پایان رساند. در واقع عواملی مانند بی اعتمادی و ترس سهامداران خورد در کنار افزایش ریسکها بازار از قبیل قیمت گذاری دستوری ، ایجاد موانعی بر سر صنایع بازار مانند افزایش نرخ خوراک، افزایش مالیات برخی محصولات صادراتی ، قطعی گاز و یا برق صنایع، محدود کردن نرخ فروش محصولات صادراتی در فروش داخلی و ایجاد تفاضل قیمت کارخانه و بازار آزاد، بلاتکلیفی در حذف ارز 4200، احیا یا عدم احیای برجام ،باعث شدند فضای عدم شفافیت و بلاتکلیفی در بازار حکم فرما شود و این عدم شفافیت و افزایش ریسک های بازار مانع از ایجاد چشم اندازی با افق روشن برای سرمایه گذاران قرار گرفت و موجب شد تا بازدهی بازار بورس به مراتب از دیگر بازار ها در سال 1400 کمتر و یا منفی باشد .

 همچنین در سال پیش رو، روند بازار سرمایه می تواند بسیار ویژه و خاص باشد، چرا که اخبار تاثیر گذار داخلی و خارجی افزایش یافته و متغیر ها می توانند در نوسان زیادی قرار بگیرند، بی شک بهترین اتفاق برای بازار سرمایه احیای برجام آن هم در شرایط فعلی خواهد بود ، به غیر از آن تورم جهانی بر روی صنایع مختلف نیز تاثیر خواهد گذاشت و همچنین تصمیمات دولت مبنی بر حذف ارز 4200 نیز به آن افزوده خواهد شد ، لذا تنها همین متغیر ها و ترکیب مختلف آنها با هم می تواند شرایط خاصی را برای بازار رقم بزند و تصمیمات سرمایه گذاری را مدام با تغییر و چالش های خاص مواجه سازند و احتمالا توده های جمعی مشارکت کننده در بازار پراکنده خواهند بود و جابجایی در بین گروه ها زیاد اتفاق خواهد افتاد.

دلار

قیمت دلار نیز در پی افت ارزش ریال ناشی از عوامل مختلف مانند، افزایش نقدینگی، و انتظارات تورمی آینده به موجب کسری بودجه و فروش اوراق توسط دولت بدون آنکه محل مناسبی برای پرداخت سود این اوراق در سر رسید در شرایط فعلی وجود داشته باشد و نا امیدی در ایجاد توافقی موثر و وجود تحریم ها، در ابتدای سال با قیمت 23963 تومان کار خود را آغاز کرد و با ثبت سقف 29350تومان در ادامه در قیمت 26265 تومان با کسب 9.6% بازهی به کار خود پایان داد . در واقع کاهش قیمتی دلار از بالاترین قیمت سال خود یعنی پیک 29350 تومان در مقاطع انتهایی سال 1400 در پی افزایش امیدواری به احیا برجام اتفاق افتاد . این امیدواری از آن جهت حائز اهمیت بود چرا که در شرایطی کاملا متفاوت که در آن نفت و سایر کامودیتی ها افزایش قیمتهای زیادی را به موجب در گیری روسیه و اوکراین و تحریم اقتصادی روسیه ، تجربه کرده بودند ایجاد شد و حصول یک توافق جامع مسیر صادرات  ایران را در حالی به بازار جهانی باز میکرد  که قیمتهای جهانی در اوج تاریخی خود به سر می بردند. و همین می توانست ارز آوری کشور را افزایش داده و در کنار آزاد سازی منابع ارزی بلوکه شده باعث سرکوبی قیمت دلار در داخل و افزایش قدرت ریال گردد. اما در نهایت با سنگ اندازی و زیاده خواهی دولت روسیه در جهت ایجاد منافع خود در برجام ، مجددا فضای مذاکرات وارد ابهام شد و باید دید در سال آینده روند این مذاکرات به چه صورت پیش خواهد رفت.

دلار در سال پیش رو می تواند سناریو های مختلفی داشته باشد از یک طرف چاپ پول بی پشتوانه و کسری احتمالی دولت می تواند خوش بینی به افت دلار به زیر محدوده های 23000 الی 22000 را از بین ببرد و اجازه افت خاصی به آن ندهد و از طرفی دیگر احیای برجام می تواند فشار این متغیر را از اقتصاد کاهش دهد و مهم است که در صورت احیای برجام ، دولت چه کنترلی بر روی بخش ارز داشته باشد و از منابع ارزی خود در سایه برجام چه استفاد ای نماید ، بی شک سیاست ارز پاشی و کاهش هیجانی قیمت دلار راه حل مناسبی نخواهد بود و بهترین سیاست می تواند کنترل قیمت دلار در همین حوالی 25000 الی 22000 باشد و منابع ارزی خرج محرک های اقتصادی و ایجاد مشاغل گردد تا با رونق بخش تولید ارزش ریال تقویت شود و بتوان کنترل بهتری بر روی کاهش تورم های آینده داشت و ایجاد توازن بین تورم و رکود در آینده در دسترس باشد.

طلا 18 عیار

در بازار طلا نیز عرضه و تقاضا اول سال در قیمت 1085500تومان برای طلای 18 عیار آغاز و در طی التهابات خاص این بازار تا قیمت 1324000 تومان نیز رشد کرد و در نهایت با قیمت 1230100تومان به کار خود پایان داد ، کارشناسان عوامل تاثیر گذار در قیمت گذاری طلا را دو عامل قیمت انس جهانی و قیمت ارز می دانند ، اما به نظر میرسد در سال 1400 این فلز گرانبها هم بستگی زیادی به قیمت ارز داشت ، از این جهت که در پی تنش های منطقه ای و رشد قیمت انس جهانی ، قیمت طلای 18 عیار واکنش خاصی را از خود نشان نداد و نسبت به این متغیر جهانی بی تفاوت بود.

طلا نیز در سال 1401 کماکان به همین دو عامل قیمت انس جهانی و قیمت ارز وابسته خواهد بود، در واقع کشیدن تنش ها به سمت ایران می تواند تاثیر عامل قیمت انس جهانی را بر روی طلای داخلی افزایش دهد، اما با بررسی نمودار قیمتی طلای 18 عیار به دید تکنیکال احتمالا حد اقل تا نیمه سال 1401 این فلز گران بها در رکود باشد و هیجان خاصی به این بازار منتقل نشود.

مسکن

طبق آخرین داده های آماری بانک مرکزی مبنی بر گزارش تحولات بازار معاملات مسکن شهر تهران ، درماه مورد گزارش،متوسط قيمت خريد و فروش يک متر مربع زيربناي واحد مسکوني معامله شده از طريق بنگاههاي معاملات ملکي شهر تهران 330.6 میلیون ریال بودکه نسبت به ماه مشابه سال قبل معادل16.4% افزايش داشته و در مقايسه بارشد نقطه به نقطه بهمن ماه سال1399معادل97.2درصد به مراتب کمتر بوده ومبين کند شدن آهنگ رشد قيمت مسکن در سال جاري است.

از دید کارشناسان این بخش تقاضای مصرفی به دلیل کاهش قدرت خرید از بازار مسکن حذف شده است، در واقع طی رشد قیمت این بخش در سالهای 97 تا 99 که بعضا به حدود 600 الی 700 درصد افزایش هم رسید خرید های واقعی و مصرفی به شدت کم رنگ شد و بیشتر خرید فروش ها در قالب سرمایه گذاری انجام می شد ، همچین با وضع مالیات بر خانه های خالی از جانب دولت احتمالا بانک ها اموال خود را به فروش یا اجاره بگذارند که در این صورت بخش عرضه را تا حد خوبی پوشش می دهند و این در کنار افت شدید توان مصرفی متقاضیان احتمالا بخش مسکن را برای مدتی در رکود فرو خواهد برد.همچنین برخی کارشناسان بر این باورند که وعده ساخت یک میلیون مسکن در سال بر خلاف انتظار، خود تورم ساز خواهد بود چرا که وقتی قصد به افزایش ظرفیت تولید مسکن از 400 هزار واحد به یک میلیون واحد داشته باشیم یعنی می‌خواهیم ۲.۵ برابر به حجم ساخت و ساز بیافزاییم که احتمالا با  مشکل کمبود سیمان و فولاد مواجه خواهیم شد در حالیکه همین حالا هم به دلیل قطعی‌های پی‌درپی گاز و برق، کارخانجات سیمان و فولاد با کمبود تولید مواجهند.

تورم سالانه

نرخ تورم سالانه بهمن ماه 1400 برای خانوار های کشور به 41.4 درصد رسیده است. منظورازنرخ تورم سالانه، درصد تغییرمیانگین اعداد شاخص قیمت در یک سال منتهی به ماه جاری،نسبت به دوره مشابه قبل از آن می باشد.

تورم در سال آینده نیز به فاتکتور های مختلفی بستگی دارد. از طرفی احیای برجام می تواند کمی از التهابات موجود بکاهد و از طرفی دیگر برنامه حذف ارز 4200 کالا ها و افزلیش 50% حقوق کارمندان بخش خصوصی خود می تواند به افزایش تورم دامن بزنند. از جهتی دیگر تورم جهانی که ما حصل درگیری و تنش های سیاسی منطقه می باشد نیز در بعد جهانی خود را نمایان خواهد کرد.

نرخ بازده بین بانکی

نرخ بازده بین بانکی نیز در سال 1400 افزایشی بوده و در ابتدای سال با لحاظ 19.9% نرخ سود بین بانکی کار خود را آغاز و توسط سیاست انبساطی دولت تا 21.11% رشد داشت و در پایان سال با افتی اندک کار خود را در 20.25% به پایان رساند.

شاخص ارز های دیجیتال

شاخص ارزهای دیجیتال (total) نیز در سالی که گذشت افت حدود 3.32% را ثبت کرد و فراز نشیب های خاص خود را داشت، در واقع اگر بازه زمانی یکساله را بر اساس سال 1400 در نظر بگیریم در طول این سال ، این شاخص با شروع از 1.746 T  به ترتیب کف 1.27 T  و پس از آن سقف 3.009 T را به ثبت رساند و در نهایت در 1.685 T  ،  با کسب 3.32% بازدهی منفی به کار خود پایان دادند. ارزهای دیجیتال در این سال با چالش های متفاوتی همراه بودند که  مهم ترین آنها اولین تجربه فضای نا امن سیاسی ناشی از جنگ روسیه و اوکراین بود، خیلی ها تا قبل از این برای این ارزها خاصیت ضد تورمی ویژه ای را تحت هر شرایطی انتظار داشتند و این دارایی را با طلا مقایسه می کردند، در حالی که با افزایش تنش ها بین روسیه و اوکراین انس جهانی در پی نا امنی موجود گارد صعودی گرفت و با افزایش قیمت مواجه شد اما ارز های دیجیتال که اولین بار بود این فضا را تجربه میکردند عملکرد خلاف جهتی با انس جهانی داشتند و با کاهش ارزش مواجه شدند.

سناریو های پیش روی این بازار نیز که از همه بازار های دیگر جوان تر و نو ظهور تر می باشد متفاوت خواهند بود . اما به موجب رشد خیره کننده این بازار در چند سال اخیر بعید به نظر می رسد که اتفاقات رشدی مورد توجهی در سال پیش رو در این بازار به وقوع بپیوندد. از طرفی دیگر کلیت این بازار از اوایل امسال وارد رکود شد و توسط اتفاقات متعدد قیمت بسیاری از ارزها مدتی است که با کاهش و فرسایش رو به رو هستند و گاها قیمت ها به سطوح جذابی نزدیک هستند که خود می تواند نظر خریداران مقطعی را به سوی خود جلب کنند با این تفاوت که احتمالا سرمایه گذاران در قالب هولدر ها کم تر از قبل  اقدام به هولد کردن ارزهای خود نمایند.