آیا تورم فروکش کرده است؟ | چه کسانی چقدر متضرر شدند؟

طی سه سال اخیر، کلیت اقتصاد کلان ایران با تورم عجین شده و قدرت خرید خانوار ایرانی به طرز مشهودی در بازه‌ی زمانی مذکور با کاهش مواجه شده است. بعد از پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، انتظارات تورمی تا حد زیادی برگشت کرد و تورم نیز از رقم 7 درصد ماهانه در مهرماه به 1.8 درصد در دی‌ماه کاهش یافت.

با همه‌ی این‌ها، مشخصا با سیال‌تر شدن نقدینگی در نیمه‌ی دوم سال99، مجددا تورم ماهانه در فروردین‌ماه سال جاری به رقم 2.7 درصد افزایش یافت. اما در اردیبهشت به طرز محسوسی ورق برگشت و اثر فروکش کردن انتظارات تورمی به وضوح مشهود است؛ به گونه‌ای که تورم در اردیبهشت1400 به پایین‌تر از یک درصد و به رقم 0.7 درصد کاهش یافت.

نمودار1 روند تورم ماهانه(متوسط افزایش قیمت در یک ماه به نسبت ماه قبل) از سال 1398 تا حال حاضر را به نمایش می‌گذارد.

روند تورم ماهانه

مطابق نمودار فوق، تورم ماهانه بعد از 20 ماه متوالی، بالاخره کف قبلی خود را شکست و به عدد 0.7 درصد کاهش یافت.

در صورتی که همین روند تداوم یابد، عدد تورم سالانه از رقم 36.4 درصد در سال99 به رقم حدودا 25 درصد تا پایان سال1400 کاهش خواهد یافت، اگرچه احتمالا مجددا طی‌ ماه‌های آتی تورم ماهانه افزایش یابد و دستیابی به عدد 25 درصد تا پایان سال دور از ذهن به نظر می‌رسد.

همچنین مطابق آمار، تورم نقطه به نقطه اردیبهشت(افزایش قیمت‌ها در اردیبهشت سال جاری به نسبت ماه مشابه سال گذشته) روند نزولی را در پیش گرفته و از رقم 49.5 درصد در فروردین‌ماه به 46.9 درصد در اردیبهشت کاهش یافت. نمودار2 نیز مؤید همین امر است.

سری‌زمانی تورم سالانه و تورم نقطه به نقطه

مطابق نمودار فوق، تورم سالانه و نقطه به نقطه به یک سمت میل کرده‌اند و به نظر می‌رسد که این امر تداوم یابد، تداوم آن به معنی کاهش تورم است، چنین اتفاقی اواخر سال 1397 رخ داد که نهایتا منجر به تداوم کاهش تورم ماهانه تا اواخر سال 1398 گردید.

روند تورم ماهانه نیز طی هشت ماه اخیر حکایت از تداوم روند نزولی آن دارد، نمودار3 به خوبی این مهم را به تصویر می‌کشد.

روند تورم ماهانه در هشت ماه اخیر

مطابق نمودار فوق، با وجود کاهشی بودن تورم ماهانه، بانک مرکزی به هدف تورمی خود دست پیدا نکرد و نهایتا تورم سالانه اردیبهشت(میانگین افزایش قیمت 12 ماه منتهی به خرداد) در عدد 41 درصد قرار گرفت.

آمارها نشان از این دارد که در اردیبهشت‌ماه، گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها به طور متوسط با کاهش قیمت و گروه خدمات با افزایش قیمت مواجه شده‌اند، نمودار4 این مورد را به خوبی نشان می‌دهد.

تورم ماهانه به تفکیک گروه‌های مختلف

مطابق نمودار فوق، میانگین افزایش قیمت‌‌ها در اردیبهشت معادل 0.7 درصد بوده است، اما این رشد قیمت میان دو گروه عمده خدمات و کالاها به نحو متفاوتی توزیع شده است.

در زیربخش خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها اگرچه برخی اقلام همچون پوشاک، شکر، مربا و نوشیدنی‌‌ها با افزایش قیمت مواجه گردیده‌اند، اما میانگین رشد قیمت آن‌ها منفی بوده است. و در گروه خدمات تقریبا تمامی زیربخش‌ها بجز ارتباطات، افزایش قیمت را تجربه کرده‌اند.

شاید یکی از سوال‌های اساسی این باشد که تورم در اردیبهشت‌ماه میان خانوارهای مختلف به چه نحوی توزیع شده است؟ نمودار5 این مهم را در یک نگاه به تصویر می‌کشد.

تورم ماهانه به تفکیک دهک‌های درآمدی

همانطور که از نمودار فوق نیز به خوبی مشهود است، تورم تمامی دهک‌های درآمدی در اردیبهشت‌ماه به نسبت فروردین‌ماه کاهش یافته است، طبعا این به معنی کاهش قیمت‌‌ها برای خانوارها نیست بلکه نشان از این دارد که سرعت رشد قیمت‌ها برای تمامی خانوارها در اردیبهشت به نسبت فروردین‌ماه کمتر بوده است.

اما اگر بازه‌ی زمانی مورد بررسی خود را وسیع‌تر کنیم و نحوه‌ی توزیع تورمِ میانگین دوازده ماه اخیر را میان خانوارهای مختلف بررسی کنیم به نتیجه‌ی متفاوتی می‌رسیم. نمودار6 نیز مؤید همین امر است.

تورم کل به تفکیک‌ دهک‌های درآمدی

نکته دیگری که به خوبی از نمودار5 نیز مشهود است، این است که تورم در دو ماه اخیر تقریبا به نحو متوازنی میان خانوارهای مختلف توزیع گردیده است.

اما مشخصا در اردیبهشت‌ماه-و نه میانگین دوازده ماه-تورم به شکل متوازنی میان خانوارها توزیع شده است، این موضوع در مورد مناطق مختلف نیز صادق است. نمودار7 نیز مؤید همین امر است.

تورم ماهانه به تفکیک مناطق

مطابق نمودار فوق، تورم در اردیبهشت برای هردو خانوار شهری و روستایی به یک اندازه و به میزان 0.7 درصد بوده است، درحالیکه در فروردین‌ماه، خانوارهای شهری تورم بیشتری را متحمل شده‌اند.

همچنین آنچه که از نمودار فوق نیز مشهود است، این است که هردو خانوار شهری و روستایی در اردیبهشت به نسبت فروردین، تورم کمتری را به خود دیده‌اند.