افزایش ۴۳۰ درصدی تولید نفت، همراه با نجات هورالعظیم
سایت ارزی (Arzee)/تالاب هورالعظیم در سال ۹۲ و پیش از روی کار آمدن دولت تدبیر و امید با هدف توسعه زیرساختهای نفتی توسط دولت قبل به طور کامل خشک شده بود، اما اکنون و بعد از گذشت هفت سال با اقدامات وزارت نفت، علاوه بر آنکه تولید نفت از این منطقه ۴۳۰ درصد بالا رفته، بیش از ۹۰ درصد هورالعظیم نیز آبگیری شده است.
میادین نفتی غرب کارون به عنوان جوانترین میادین نفتی ایران شناخته میشوند. تا آنجا که توسعه این میادین و افزایش ظرفیت تولید نفت از آنها به عنوان اولویتهای اصلی وزارت نفت مطرح میشود. با توجه به این اهمیت، تولید نفت از ۵ میدان آزادگان شمالی و جنوبی، یاران شمالی و جنوبی و یادآوران در هفت سال گذشته از ۷۰ هزاربشکه در روز در مرداد سال ۱۳۹۲ به حدود ۳۷۰ هزاربشکه در روز افزایش یافته که نشاندهنده افزایش ۴۳۰ درصدی برداشت نفت از این میدان مشترک توسط ایران است.
با این حال وزارت نفت در تلاش است تا با اجرای قراردادهای نگهداشت و افزایش تولید، این رقم را افزایش دهد. همچنین با قراردادهایی که با دانشگاههای مطرح کشور به امضا رسیده، قرار است ضریب بازیافت از این میدان بیشتر شود.
به طور مثال از میدان آزادگان جنوبی که مطالعه افزایش ضریب بازیافت آن به انستیتو نفت دانشگاه تهران سپرده شده، خبرهای خوبی به گوش میرسد و برآوردها از افزایش ۱۰ واحد درصدی ضریب بازیافت از لایه سروک این میدان حکایت دارد.
اما تولید در میادین مشترک غرب کارون مشکلات دیگری را نیز به همراه دارد. اغلب این میادین بر روی تالاب هورالعظیم واقع هستند و از همین رو تجهیزات و تاسیسات نفتی باید بر روی این پهنه آبی مستقر باشند.
از همین رو در دولت دهم و در سال ۱۳۸۹ وزارت نفت وقت، به منظور انجام فعالیتهای حفاری و بهرهبرداری، با مسدود کردن دریچههای خروجی از مخزن شماره ۲ به شماره ۳ و نیز انحراف زه آبهای کشاورزی وارد شده به حوضچه شماره ۴، عملاً حوضچهها یا مخازن ۳، ۴ و ۵ را به طور کامل خشک کرد. این اقدام علاوه بر صدمات جبرانناپذیر به اکوسیستم تالاب، کانونهای ریزگرد را هم فعال کرد.
تا آنجا که در سال ۹۲ به گواهی تصویرهای ماهوارهای تالاب هورالعظیم به طور کامل خشک شده بود اما از نیمه دوم سال ۱۳۹۲ با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید، علاوه بر طرح دعوی قضایی علیه مجریان میادین غرب کارون، جلسات متعددی با حضور مقامات ارشد وزارت نفت برای بازگشایی دریچههای مخزن شماره ۲ به شماره ۳ برگزار شد.
در نهایت در سال آبی ۹۳ ـ ۹۴ و ۹۴ ـ ۹۵ در هر سال ۱.۸ میلیارد مترمکعب رهاسازی آب انجام شد. به این ترتیب آبگیری حوضچه شماره ۳ در اوایل دی ماه ۱۳۹۳ آغاز شد.
در خصوص مساحت آبگیری شده لازم به ذکر است تا سال ۱۳۹۲، حوضچه ها یا مخازن ۱ و ۲ دارای حداقل آب و شرایط ماندابی و مرگ اکوسیستمی بوده و مخازن ۳، ۴ و ۵ نیز کاملاً خشک شده بود. در حالی که بعد از آن علاوه بر اینکه دریچههای مسدود شده بازگشایی شدند، با نصب ۴۰ پل (کالورت) بر روی جادههای احداث شده، لایروبی ورودیها به تالاب و جلوگیری از خروج آب تالاب به خارج از مرز، رهاسازی برنامهریزیشده آب از سد کرخه، هورالعظیم جان تازهای گرفت.
این آمارها در حالی نشاندهنده احیای تالاب هورالعظیم در دولت تدبیر و امید است که همواره منتقدان مسوولیت خشکشدن این تالاب در سالهای پیش از ۹۲ را بر گردن دولت یازدهم و دوازدهم میاندازند.
اکنون تصاویر ماهوارهای تالاب هورالعظیم از مستندات غیرقابل انکاری است که به خوبی میتواند وضعیت تالاب را در مقایسه با قبل نشان دهد و از طریق آن میتوان روند آبگیری را به صورت ماهیانه یا فصلی بررسی و مشاهده کرد.
مقایسه تراز آب تالاب هورالعظیم در سال ۹۸ با زمان مشابه در اردیبهشت ۹۷ نشان میدهد که ارتفاع آب به میزان دو متر و شصت و هشت سانتیمتر افزایش یافته است. بررسی دادههای تراز آب این تالاب در ۳۰ سال گذشته نیز نشان میدهد که چنین افزایشی در تراز آب این تالاب در دهه ۹۰ میلادی بوقوع پیوسته است و میتوان گفت که شرایط فعلی این تالاب از نظر میزان آب موجود در آن، مشابه شرایط بیش از بیست سال پیش است.