سایت ارزی (Arzee)/یک فعال حوزه آب گفت: دلارهای نفتی و پمپ های چینی فرهنگ استفاده درست از آب که قنات آن را ترویج می داد، و منابع آب زیرزمینی که قنوات از آن تغذیه می کردند را از بین بردند.

احسان آخانی سوم مردادماه ، اظهار کرد: قنات براساس میزان بارش و نزولات آسمانی منابع آبی در اختیار بهره بردار قرار می دهد به این شکل که اگر سال آبی پر بارشی را تجربه کنیم، قطعا قنوات پر آبی را در اختیار خواهیم داشت و بالعکس و این شاخص باعث می شود که کشاورزان کشت و کار خود را با توجه به میزان دبی آب قنات تنظیم کنند و در واقع حکمرانی درست آب صورت می گیرد .

وی فرهنگ قنات را فرهنگ در کنار یکدیگر بودن و حل مسائل با گفتگو تعریف کرد و با بیان اینکه قنات فقط یک سازه آبی نیست بلکه ساختاری است که فرهنگ استفاده درست از آب را ترویج  می کند، افزود: این فرهنگ، کشاورز را وادار می کند که براساس منابع در اختیار، کشت و کار داشته باشد و مانع از آن می شود که برای داشتن محصولات بیشتر به منابع آبی بیشتری تعرض کند و در واقع مصرف براساس توان اکولوژیک سرزمین صورت می گیرد.

آخانی با تاکید بر اینکه با ورود دلارهای نفتی و پمپ های چینی متاسفانه فرهنگ استفاده درست از آب که قنات آن را ترویج داد، از بین رفت، گفت: با از بین رفتن این فرهنگ، این باور ایجاد شد که به هر میزان که امکان داشته باشد، می توان آب را از منابع زیرزمینی برداشت کرد و همین باور باعث شد که زیر پایمان خالی شود و هر روز سطح آب سفره های زیرزمینی بیشتر کاهش یابد و نتیجه آن چیزی نیست جز کاهش تاب آوری سرزمینی و حرکت به سمت فرونشست و فروچاله که مهمترین آسیب ها برای آبخوان ها هستند.

وی تصریح کرد: کاهش بارش ها در میزان دبی آب قنوات تاثیر دارد و سال هاست که درگیر این روند کاهشی هستیم. در واقع یکی از عوامل تهدید قنوات کاهش بارش هاست ولی عامل اصلی نیست که البته می توان با راهکارهایی چون مرمت و لایروبی قنات را حفظ کرد و این راهکار در سال های پربارشی از اهمیت بالایی برخوردار است .

آخانی با اشاره به تاثیر عوامل طبیعی و انسان ساز در به چالش کشاندن قنوات، بیان کرد: عوامل طبیعی در واقع همان بارش ها، زلزله و سیل است، اما عوامل انسان ساز حفر چاه های مجاز و غیرمجاز در بالادست قنوات است که بیشترین آسیب را به قنوات وارد می کنند.

وی تصرف حریم قنوات را از دیگر عوامل چالش آفرین برای حیات قنات دانست و گفت: متاسفانه با افزایش سرسام آور قیمت اراضی کشاورزی برای کسب پول بیشتر توسط افراد منفعت طلب، همچنین توسعه شهر نشینی و انواع تغییر کاربری ها، حرایم قنوات تصرف می شود که عواقب خاص خود را به همراه دارد، از طرفی با این اتفاقات هزینه نگهداری قنات را بالا می برند که انگیزه مالکان قنات برای حفظ و احیا را کم می کند و این امر می تواند حیات قنات را تهدید کند.

این فعال حوزه آب در استان مرکزی با اشاره به تغییر هرم سنی کشاورزان، گفت: جوان شدن کشاورزان، کاهش علاقه و تمایل به حفظ قنوات را به دنبال داشته است و در واقع استفاده از چاه آب باعث شده است که قنوات و حفظ و احیای آنها کمتر مدنظر قرار گیرد.

وی اضافه کرد: متاسفانه حتی یک قانون مدون و مشخص ویژه قنوات در کشور وجود ندارد، شاید به جرئت بتوان گفت که برای حل مسائل مربوط به قنات در کشور باید یک فصل مشخصی در قانون آب به این امر اختصاص داد و قطعا با وجود قانون می توان مسئله تصرفات، توسعه شهرها و طرح های هادی روستاها که آسیب جدی به قنوات می زند، مناقشات و موضوعات مربوط به لایروبی و برداشت ها را حل کرد.