سیگنال حقوقی به حقیقی

شاخص کل بورس تهران معاملات روز شنبه را با رشد 6/ 0 درصدی به پایان رساند و به محدوده یک میلیون و 642 هزار واحد وارد شد. این مهم در حالی رقم خورد که بررسی‌ها نشان می‌دهد از 316 نماد فعال این بازار، 243 سهم معادل 77 درصد روزی قرمز را پشت سر گذاشتند. شرایطی که سبب شد تا شاخص کل هم‌وزن که نشانی از اثرگذاری یکسان نمادها دارد، افت 9/ 0 درصدی را ثبت کند. نکته قابل توجه معاملات روز گذشته بورس تهران اما قرار گرفتن سهام شاخص‌ساز در صدر لیست خرید سهامداران حقیقی بود. به نظر می‌رسد حمایت‌های دستوری بازیگران حقوقی از این شرکت‌ها در زمان ریزش بازار این ارزی(Arzee.ir) را به سهامداران خرد صادر کرده است که با سهامداری از شرکت‌های مورد حمایت سیاست‌گذار، ریسک کمتری را متحمل می‌شوند.

شاخص کل یا هم‌وزن؟

قبل از هر چیز بهتر است نگاهی کلی به دلایل اختلاف دو نماگر کل و هم‌وزن بیندازیم و ببینیم این دو شاخص چگونه محاسبه می‌شوند. در حال حاضر شاخص کل به‌عنوان نماگر اصلی برای سنجش وضعیت بازار شناخته می‌شود. این نماگر ماحصل بازده میانگین قیمت سهام بورسی بر مبنای ارزش بازاری شرکت‌هاست. به عبارتی دیگر شرکت‌های بزرگ که از ارزش بازار بالاتری نیز برخوردارند، با کوچک‌ترین نوسانی، تاثیر قابل توجهی بر شاخص کل به جا می‌گذارند و یک تغییر یک درصدی این شرکت‌ها شاید به اندازه مجموع تاثیر 10 یا حتی 20 شرکت دیگر باشد. به همین دلیل بسیاری معتقدند این شاخص، نمایانگر وضعیت کلی بازار نیست و می‌توان با معاملات دستکاری شده شاخص‌سازی کرد. برای حل این شائبه، شاخص کل هم‌وزن طراحی شد که در آن همه نمادهای پذیرفته شده در بورس وزنی برابر در محاسبه شاخص کل دارند.

بازوان رشد شاخص کل

همان‌طور که اشاره شد روز گذشته با وجود افت قیمت سهام در حدود 77 درصد از بنگاه‌های بورسی اما شاخص کل بورس تهران جامه سبز به تن کرد. در این میان شرکت فولاد مبارکه اصفهان بیشترین نقش در رشد شاخص کل را ایفا کرد. «فولاد» سهمی 2/ 6 درصدی از ارزش کل بورس تهران را در اختیار دارد و روز گذشته با رشد 4/ 4 درصدی قیمت پایانی همراه شد و تاثیر مثبت 4305 واحدی بر نماگر اصلی بازار سهام به جا گذاشت. سهام شرکت ملی مس ایران با سهم 5/ 5 درصدی از ارزش کل بازار سهام دیگر نمادی بود که دیروز در صدر نمادهای اثرگذار بر رشد شاخص کل ایستاد. «فملی» دیروز با مازاد تقاضا در سقف قیمتی همراه شد و رشد 9/ 4 درصدی را تجربه کرد. «فارس» نیز به‌عنوان بزرگ‌ترین بنگاه بورسی دیروز همزمان با رشد 6/ 3 درصدی قیمت پایانی خود اثری 3647 واحدی بر رشد شاخص کل بورس تهران داشت. به این ترتیب سه شرکت بزرگ بورس تهران با معاملات مثبت خود در روز گذشته بازوان اصلی رشد شاخص سهام شدند.

در این میان «شستا» که چهارمین شرک بزرگ بورسی محسوب می‌شود و سهمی 96/ 4 درصدی از کل ارزش این بازار را در اختیار دارد، مسیر نزولی را در پیش گرفت و از این رو با اثر منفی 3360 واحدی خود، مانع از رشد بیشتر این نماگر شد. همان‌طور که مشاهده می‌شود سهام بزرگ بازار دیروز عمدتا مسیر صعودی را در پیش گرفتند. به‌طوری که شاخص 30 شرکت بزرگ بازار روز شنبه با صعود 2/ 2 درصدی همراه شد که اختلافی بیش از 3درصدی نسبت به نماگر هم‌وزن داشت.

بازیگران سهام چه خریدند؟

روز گذشته در مجموع شاهد جابه‌جایی 967 میلیارد و 400 میلیون تومان نقدینگی از سبد سهام معامله‌گران خرد بازار به پرتفوی حقوقی‌ها بودیم. در این میان بازیگران حقیقی بیشترین خالص خرید را به میزان 369 میلیارد تومان در سهام زیرمجموعه گروه فلزات اساسی رقم زدند. پتروشیمی‌ها نیز روز گذشته شاهد ورود پول‌های حقیقی به گردونه معاملات سهام زیرمجموعه خود بودند. در مقابل اما گروه چندرشته‌ای صنعتی بیشترین خروج پول حقیقی به میزان 463 میلیارد تومان را تجربه کرد. خودرویی‌ها نیز روز شنبه با خالص فروش بازیگران خرد مواجه شدند و در مجموع شاهد جابه‌جایی 324 میلیارد تومانی در مسیر حقیقی به حقوقی بودند. در این میان بررسی‌های «دنیای اقتصاد» از 74 نماد با بیشترین تاثیر مثبت بر رشد شاخص کل نشان از ورود سرمایه حقیقی به این سهام دارد. به‌طوری که در مجموع شاهد خالص خرید 405 میلیارد تومانی سهامداران حقیقی در سهام مذکور بودیم. در صدر این سهام «فملی» با جذب پول حقیقی 361 میلیارد و 500 میلیون تومانی قرار گرفت. «پارسان» و «فخوز» نیز دیگر نمادهایی بودند که بیشترین ورود نقدینگی از سوی بازیگران خرد را تجربه کردند. در آن سوی بازار اما نمادهایی که بیشترین فشار بر نماگر اصلی سهام (242 نماد) را وارد کردند و مانع از صعود بیشتر این شاخص شدند در مجموع با خروج یک هزار و 372 میلیارد تومانی پول حقیقی مواجه شدند. از این رو به نظر می‌رسد این سهامداران خرد بودند که مسیر شاخص کل را مشخص کردند. این رفتار بازیگران سهام تا حدودی از عملکرد سیاست‌گذار در حمایت از بازار سهام نشات گرفته است. پیش‌تر نیز عنوان شده بود که حمایت‌های دستوری از بازار سهام می‌تواند سبب تغییر تکنیک‌های معامله در بازار شود. همان‌طور که عیان است حمایت‌های دستوری در بازار سهام کشورمان معطوف سهامی است که بیشترین نقش را در رشد شاخص کل ایفا می‌کنند. به عبارتی دیگر نیت سیاست‌گذار از این اقدام نه حمایت از کل بازار بلکه حمایت از شاخص کل و رشد این نماگر است. به عبارتی وظیفه بازیگر حقوقی در روزهای منفی بورس تهران دستکاری دماسنج بازار و نشان دادن دمای نادرست است. چنین رفتاری در نهایت می‌تواند موجب شود تا معامله‌گران خرد در خرید سهام به جای توجه به ریسک سرمایه‌گذاری خود به دنبال سهمی باشند که در صورت افت قیمت، حقوقی‌ها ناجی آن شوند. این تغییر تکنیک روز گذشته به عیان مشاهده شد تا سهام شاخص‌ساز بدون توجه به بنیاد، با فرض حمایت همیشگی سیاست‌گذار به مکانی امن برای سرمایه‌گذاری بدل شوند.

سهام با طولانی‌ترین صف خرید

این تغییر رفتار خود را در صف‌های خرید و فروش سهام نیز نشان داد. روز شنبه در مجموع فعالان بازار شاهد تشکیل صف خرید بیش از یک هزار میلیارد تومانی در 60 سهم بورسی بودند. در مقابل اما 177 نماد با صف فروش سنگینی به ارزش 2 هزار و 869 میلیارد تومان مواجه شدند. در این میان سه شرکت فولاد مبارکه اصفهان، ملی صنایع مس ایران و صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس که بیشترین نقش بر رشد شاخص کل را به دوش کشیدند، در مجموع با مازاد تقاضای 193 میلیارد تومانی (20 درصد از کل صف‌های خرید) همراه شدند.