اعتماد/قیمت چند کالا که بیشترین سهم در سفره غذایی خانواده‌ها را دارند، کمتر یا برابر یارانه 45 هزار و 500 تومانی است؟ در این یازده سالی که از اعطای یارانه نقدی به خانواده‌ها می‌گذرد، قدرت خرید این یارانه چه تغییری کرده و آیا با آن می‌توان مواد غذایی یک ماه را با این میزان یارانه خریداری کرد؟ بر اساس گزارش شاخص بهای مصرف‌کننده و متوسط قیمت کالاهای خوراکی در تیرماه، تورم سالانه 44.2 درصد و از 53 قلم خوراکی منتخب، 38 قلم، درصد تغییر سالانه بالاتر از نرخ تورم نقطه‌ای، 43 درصد داشته‌اند. سبد مشخصی از کالاهای خوراکی برای خانواده‌ای 4 نفره شامل «10 کیلو برنج ایرانی، ماست، پنیر، کره، حبوبات، گوشت گوسفند، گوشت گاو، مرغ، پنیر، تخم‌مرغ، روغن، رب گوجه‌فرنگی، قند و شکر، خیار، سیب‌زمینی، پیاز، گوجه‌فرنگی و چای» حدود یک میلیون و دویست هزار تومان خواهد بود. این در حالی است که مبلغ یارانه‌ای که به این خانواده تعلق می‌گیرد 182 هزار تومان است که با آن تنها می‌توان یک کیلو و نیم گوشت گوساله تهیه کرد. این در حالی است که کل هزینه خوراکی و آشامیدنی ماهانه یک خانواده در سال 90، 275 هزار تومان بود که مبلغ یارانه در آن زمان 67 درصد این هزینه را پوشش می‌داد. به راستی با یارانه 45 هزار و 500 تومانی چه چیزی می‌توان خرید؟ پاسخ به این پرسش در سال جاری چندان سخت نیست چرا که طیف وسیعی از کالاها را نمی‌توان نام برد که با یارانه ماهانه بتوان تهیه کرد. 

آنچه در یک دهه بر سر سفره خانواده‌ها آمد
بر اساس گزارش بانک مرکزی از بودجه درآمد خانوار، در سال 90 هزینه خوراکی و آشامیدنی خانواده‌ها سالانه 3 میلیون و 300 هزار تومان برآورد شده که با تقسیم بر کل سال، هزینه ماهانه برای این دست از کالاها 275 هزار تومان می‌شود.در سال 90، کل هزینه سالانه برای زیرگروه گوشت یک میلیون و 84 هزار تومان، غلات و فرآورده‌های آن 381 هزار تومان، انواع نان 295 هزار تومان، شیر، فرآورده‌های آن و تخم‌مرغ 485 هزار تومان، روغن و چربی 148 هزار تومان، میوه‌های تازه 736 هزار تومان، حبوبات 54 هزار تومان و قند و شکر نیز 53 هزار تومان بود. با تقسیم هزینه سالانه بر آنچه که خانواده‌ها در ماه خریداری می‌کردند، بیشترین هزینه به فرآورده‌های گوشتی با 91 هزار تومان اختصاص داشت. با استناد به گزارش بانک مرکزی در سال 90 متوسط مصرف سالانه برخی اقلام توسط خانوارها مانند برنج، نان، گوشت دام، گوشت پرندگان و تخم‌مرغ به ترتیب 147 کیلوگرم، 356 کیلوگرم، 48 کیلوگرم، 91 کیلوگرم و 35 کیلوگرم اعلام شده بود.متوسط درآمد پولی ناخالص در آن سال نیز 12 میلیون و 361 هزار تومان گزارش شده بود. شاید کمتر کسی تصور می‌کرد یک دهه بعد و در سال 1400، درآمد پولی ناخالص سال 90 اجاره دو ماه آپارتمانی 65 متری و یک خوابه در شیخ بهایی باشد این در حالی است که رهن کامل واحدی در ونک با همین متراژ در سال 90 حدود 30 میلیون تومان بود. نرخ دلاری یارانه‌ها در سال 90 حدود 38 دلار بود که در سال جاری به یک دلار و 60 سنت رسید. 

تمام آنچه که می‌توان با 45500 تومان خرید
هفته گذشته خبر افزایش قیمت برخی کالاهای لبنی و هویج، مهم‌ترین سوژه اقتصادی فضای مجازی بود؛ جایی که قیمت یک نوع ماست که تا چندی پیش 17 هزار تومان بود به دبه‌ای 50 هزار تومان رسید و حتی از یارانه ماهانه یک فرد نیز بیشتر است. اگرچه که برای بار چندم طی یک سال اخیر قیمت مواد لبنی افزایش می‌یافت، اما بالا رفتن قیمت این خوراکی، خطر حذفش از سفره خانوارها را بیش از پیش افزایش داده و اگر روند فعلی قیمت‌ها ادامه یابد، چه بسا این نگرانی به واقعیت تبدیل شود. بر اساس آنچه مرکز آمار در گزارش تیرماه خود منتشر کرده بود، قیمت هر کیلوگرم ماست حداکثر 19 هزار تومان اعلام شده بود که فاصله معناداری با آنچه مصرف‌کنندگان درب مغازه می‌خرند، دارد. رسیدن قیمت هویج به کیلویی 30 هزار تومان و حتی پیشی گرفتن از قیمت موز نیز یکی دیگر از رخدادهای بازار بود. اما به راستی با یارانه 45 هزار و 500 تومانی که نرخ دلاری آن تنها 30 سنت با خط فقر مطلقی که بانک جهانی اعلام کرده، فاصله دارد چه چیزی می‌توانند بخرند؟ برای پاسخ به این پرسش به سراغ چند خرده‌فروشی مواد غذایی رفته و قیمت‌های‌شان را بررسی کردیم. با یارانه ماهانه یک فرد می‌توان برخی مواد خوراکی از گروه لبنیات مانند «کره، پنیر، خامه و بسته 9 عددی تخم مرغ»، « ماست سون و یک خامه»، «11 عدد نان سنگک» و «یک کیلو و 500 گرم برنج ایرانی» خریداری کرد. لازم به ذکر است که هیچ کدام از این گروه کالاها را نمی‌توان با یکدیگر و در یک ماه با پول یارانه خریداری کرد. قدرت خرید یارانه نقدی که در تمام پستی‌ها و بلندی‌های اقتصادی کشور، چه در دو تجربه تحریم و چه در پس از افزایش نرخ بنزین، کاهش شدید یافته است و به نظر می‌رسد «هزینه ای» که به اقتصاد کشور تحمیل می‌کند بیش از آن چیزی است که بتواند برای یک خانواده ایجاد کند. در این شرایط که تقریبا هر روز خبر یا مصاحبه‌ای پیرامون «احتمال افزایش قیمت برخی کالاها» منتشر می‌شود، بهتر است از افراد آسیب‌پذیر در برابر این موج گرانی به گونه دیگری محافظت شود.