آیا اثر تورمی حذف ارز ۴۲۰۰ تخلیه شد؟

محمد طاهر رحیمی– طبق آماری که مرکزآمار منتشر کرده، تورمِ ماهانه در تیرماه در حال نزدیک شدن به روند میان‌مدت خودش است و هم اکنون و به عدد 4.6 درصدی رسیده است. این یعنی کاهش تقریبا بی‌سابقه‌ی 7.6 درصدیِ تورم ماهانه نسبت به ماه قبلش. اما چرا؟
همان‌طور که قبلا هم پیش بینی می‌شد در اثر هم‌زمانیِ “حذف ارز4200، رشد نرخ‌های جهانی و افزایش حقوق‌ها” شوک هزینه‌ به اقتصاد وارد می‌شود و طبیعتا باعث “کاهش عرضه یا رشد انتظارات و افزایش تقاضای پول و نیز رشد سرعت گردش پول” می‌شود و در هر صورت منجر به رشد غیرمعمول تورم می‌شود. بنابراین تورم ماهانه در خرداد به اوج خود رسید اما در تیرماه به روند میان‌مدت خود بازگشته است زیرا وقتی رشد شدید تورم در اثر “شوک هزینه به اقتصاد کشور” ایجاد می‌شود، اگر نقدینگی را دچار جهش نکند و باعث تخریب بلندمدت تولید نشود، تورم حاصل شده «مقطعی و گذرا» خواهد بود.

اما در چه صورت باید نگران بود؟ درصورتیکه:
1. برای جبران این شوک هزینه، برنامه مشخصی وجودنداشته باشد و باعث بروز رکود و کاهش عرضه شود
2.اگر«تامین مالی غیرهدفمند» زنجیره تولید باعث جهش نقدینگی شود

لازم به ذکر است که تورمِ مزمن و پایدار(core) زمانی ایجاد می‌شود که افزایش “سطح عمومی‌ قیمت‌ها”(نه فقط قیمت برخی کالاها) به صورت “مداوم”(نه مقطعی) در بازه زمانی معناداری مثلا یک سال ادامه داشته باشد، حالا برای جلوگیری از تبدیل تورم مقطعی(Headline) به تورم پایدار، دولت باید:
الف.برای جلوگیری از تخریب عرضه با “ابزارهای مالی و اعتباری” اعتبار لازم برای تامین سرمایه در گردشِ” زنجیره تولید کالاهای مرتبط” را در طول زنجیره هدایت و جریان‌دهی کند.
ب.فشار هزینه و بالتبع کاهش تقاضای خانوار را در کنار یارانه نقدی با ابزارهای اعتباریِ “هدفمند” جبران کند.
در این صورت با حفظ سطح عرضه و تعدیل فشار بر ترازنامه خانوار:
اولا: انتظارات مهار می‌شود
ثانیا: رشد درون‌زای نقدینگی ناشی از شوک هزینه تولید به شدت کنترل و از تداوم آن در طول زمان ممانعت میشود در نتیجه:«تداوم افزایش سطح عمومی قیمت‌ها» یعنی «تورم پایدار» هم بلاوجه می‌شود

اما در کنار کاهش چشمگیر تورم ماهانه در تیرماه نسبت به خردادماه، تورم نقطه به نقطه تیرماه 1401 نسبت به تیرماه 1400 با رشدی بیش از 50 درصدی مواجه شده است که ممکن است نگران کننده باشد ولی باید دقت کرد که طبیعتا تخلیه تورمِ ناشی از شوک هزینه‌ی حذف ارز 4200 و افزایش قیمت‌های جهانی و همچنین افزایش حقوق ها ابتدا روی تورم ماهانه خود را نشان می‌دهد و با تاخیر روی تورم نقطه به نقطه اثراتش نمایان می‌شود زیرا در تورم نقطه به نقطه تیرماه کماکان اثر شوک خرداد دیده می‌شود، در صورتیکه تورم ماهانه فقط نسبت به ماه قبل محاسبه می‌شود.