آشنایی با آلفا و بتای صندوق های سرمایه گذاری

در این مقاله قصد داریم در رابطه با یکی از مفاهیم اصلی صندوق‌ها، یعنی آلفا و بتای صندوق های سرمایه گذاری صحبت کنیم. این روزها تعداد زیادی از مردم به سرمایه گذاری در بازار های مالی علاقه مند شده اند، اما همه آن‌ها به اندازه کافی با این بازار آشنا نیستند و نمی‌دانند از بین بی‌شمار سهم موجود در بازار، کدام سهم را انتخاب کنند.

صندوق های سرمایه گذاری بعنوان یک گزینه کم هزینه، متنوع و حتی مطمئن، می تواند راه نجات سرمایه گذاران مخصوصا تازه واردها در این بازار باشد. یک تجربه درست و خوشایند سرمایه گذاری که می‌تواند مسیر زندگی شما را تغییر دهد.

اما می‌دانیم که تعداد صندوق ها و ملاک های انتخاب بهترین صندوق هم کم نیستند و این سوال پیش می‌آید که کدام صندوق مناسب تر است؟ و بر چه اساسی باید صندوق را انتخاب کرد؟ ما در اینجا به شما کمک می‌کنیم تا با یکی از مهم ترین ملاک ها در انتخاب یک صندوق سرمایه گذاری مناسب آشنا شوید و آن چیزی نیست جز آلفا و بتای صندوق سرمایه گذاری.

ضریب بتا چیست؟

بتا ضریبی است که تغییرات ارزش دارایی ها را در طول زمان نسبت به نوسانات بازار نشان می‌دهد. در واقع بتا نشان می دهد که اگر شما دارایی A را داشته باشید، نسبت به کل بازار چه ریسکی را قبول کرده اید و حساسیت سرمایه گذاری شما در بازار چقدر بوده است.

بتا می‌تواند عددی مثبت یا منفی باشد. هر چه مقدار عددی بتا بیشتر باشد، حساسیت سرمایه گذاری شما به تغییرات شاخص بازار بیشتر است. یعنی با تغییر شاخص بازار، ارزش دارایی شما تغییرات بیشتری را تجربه می‌کند. بنابراین ریسک سرمایه گذاری شما بیشتر خواهد بود.

از انجا که ریسک و بازده رابطه مستقیم دارند پس می‌توان بتا را ملاکی برای بررسی بازده نیز درنظر گرفت. یعنی بتای بیشتر مساوی است با ریسک بیشتر و ریسک بیشتر همان بازده بیشتر است.

نحوه محاسبه بتای صندوق های سرمایه گذاری

همانطور که می‌دانید وقتی شما یک واحد از صندوق های سرمایه گذاری را می‌خرید، در واقع سبدی از سهم های مختلف را خریده اید. پس برای بررسی هر ویژگی در صندوق باید آن ویژگی را در سهم های تشکیل دهنده آن صندوق بررسی کرد. برای بتا نیز داستان همین است. یعنی برای نتیجه گیری در مورد بتای صندوق باید ابتدا بتای سهم ها را بررسی کرد. این که بتا چگونه محاسبه می‌شود و برای سهم ها چه مفهومی دارد.

در این رابطه، R سهم همان بازدهی سهم و Rm بازدهی بازار است.

به این ترتیب بتای صندوق سرمایه گذاری برابر با میانگین موزون بتای سهم های تشکیل دهنده صندوق است و به صورت زیر محاسبه می‌شود:

توجه داشته باشید که بتای بازار همواره برابر یک است. زیرا داریم:

تحلیل ضریب بتای صندوق های سرمایه گذاری

برای تحلیل بتای صندوق های سرمایه گذاری می‌توانید از جدول زیر استفاده کنید.

شاید یک مثال خوب برای درک بهتر بتا، دو روی یک سکه باشد. همانطور که با انتخاب یک صندوق با بتای بالا، می‌توان طعم شیرین بازده بالا را چشید، باید همواره این نکته را در ذهن داشت که این بازده بالا ناشی از ریسک بالاست و احتمالا در شرایط نزولی بازار، سرمایه گذار ضرر بیشتری را نسبت به میانگین بازار متحمل خواهد شد.

 پس اگر شما فردی ریسک پذیر هستید می توانید به سراغ صندوق ها با بتای بیشتر بروید. اما اگر استراتژی محافظه کارانه ای در سرمایه گذاری دارید بهتر است صندوق ها با بتای کوچکتر (بین1 و 1-) را انتخاب کنید.

آلفا صندوق سرمایه گذاری چیست؟

در کنار ضریب بتا، شاخص دیگری به نام آلفا وجود دارد که ان را «بازده فعال» صندوق نیز می‌نامند. در واقع آلفا مقدار بازده مازاد یک صندوق را نسبت به شاخص بازار نشان می‌دهد.

اگر الفا برابر با یک باشد یعنی ان صندوق 1%  عملکرد بهتری نسبت به شاخص معیار خود داشته است. یا اگر الفا 0.05- باشد یعنی عملکرد صندوق مذکور 0.05%  ضعیف تر از شاخص معیار خود بوده است.

به طور کلی الفا می تواند عددی مثبت، منفی یا صفر باشد. الفای صفر یعنی بازده متناسب با ریسک عمل می کند. به طور کلی هرچه مقدار الفا بیشتر باشد، یعنی صندوق عملکرد بهتری داشته است.

مقادیر آلفا و بتا صندوق سرمایه گذاری را از کجا می‌توان بدست آورد؟

شما با مراجعه به سایت فیپ ایران، با کلیک بر روی سربرگ صندوق ها می توانید تمام اطلاعات لازم از عمر صندوق تا خالص ارزش دارایی و بازدهی صندوق در دوره های زمانی مختلف را برای صندوق های در سهام، مختلط، درآمد ثابت و غیره ببینید. علاوه بر سایت fipiran.com می توانید اطلاعات مربوط به صندوق ها را در وب سایت تخصصی هر صندوق نیز مشاهده کنید. به این جدول نگاه کنید، دو ستون آخر این جدول مقادیر بتا و الفا را برای هر صندوق نشان می‌دهد.

به اولین صندوق در این جدول نگاه کنید. بتا صندوق آوای سهام کیان 0.89 یعنی عددی مثبت است. پس این صندوق هم جهت با بازار رشد یا افت می کند. اما چون این عدد کوچکتر از یک است پس مقدار رشد و افت آن کمی کمتر از شاخص بازار است. مثلا اگر شاخص بازار 10% رشد(افت) کند، این صندوق 8.9% رشد(افت) خواهد کرد.

ردیف بعدی صندوق ارزش کاوان اینده را با بتای 1.07 نشان میدهد. در اینجا نیز بتا مثبت است. پس این صندوق هم جهت با بازار حرکت میکند. اما میزان رشد یا افت ان بیش از شاخص بازار است زیرا مقدار بتا بزرگتر از یک است. یعنی اگر شاخص 10% رشد(افت) کند، این صندوق رشد(افت) 10.7% را تجربه می‌کند.

در مقایسه آلفا این دو صندوق، مشاهده می‌کنید که الفا صندوق اوای سهام کیان 0.02- و الفای صندوق ارزش کاوان اینده 0.08 است. یعنی عملکرد صندوق اوای سهام کیان 0.02% ضعیف تر از بازار و عملکرد صندوق ارزش کاوان اینده 0.08% بهتر از شاخص بازار بوده است.

برای آشنایی بیشتر با نحوه دسترسی به اطلاعات تکمیلی صندوق های سرمایه گذاری، می‌توانید از دیتای پردازش شده سایت ارزی(Arzee.ir) استفاده کنید.

حرف آخر

توجه کنید که در بررسی آلفا و بتای صندوق، ابتدا باید دارایی های آن را بررسی کرد و سپس رشد صندوق را بر اساس شاخص مربوطه سنجید. با توجه به این که تقریبا هیچ صندوقی 100٪ سرمایه گذاری خود را در بازار سهام انجام نمی دهد، پس نمی توان رشد یا افت صندوق را تنها با شاخص کل سهام مقایسه کرد. از طرفی بتا اگر چه مهم است اما نمی توان برای خرید و فروش واحد های صندوق، تنها بر اساس آن تصمیم گیری کرد. بتا، آلفا، NAV و دیگر ویژگی های صندوق باید در کنار هم بررسی شوند. ممکن است صندوقی بتای بزرگتر از یک داشته باشد اما به این دلیل که آلفای مثبتی ندارد، بازدهی مورد نظر محقق نشود.

سوالات متداول