سامانه سجام چیست و ثبت نام در سجام چه مزایایی دارد؟

با ورود تکنولوژی به بازار سرمایه، این بازار دستخوش تغییرات فراوانی شد. کم کم خرید و فروش حضوری جای خود را به معاملات آنلاین داد و امروزه رقابت بر سر افزایش پذیرش مشتریان از طریق سامانه آنلاین است. سامانه سجام همان طرح جامع انلاینی است که با بزرگتر شدن جامعه بورسی نیاز به آن بیش از پیش احساس می شد. اما قبل از ثبت نام در سامانه سجام و ورود به بازار بورس بهتر است با این سامانه و مزایای ان بیشتر آشنا شویم.

سجام چیست؟

سجام مخفف عبارت «سامانه جامع ثبت اطلاعات مشتریان» است که برای ارائه بهتر و سریع تر خدمات توسط شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه آغاز به کار کرد.

سجام یک سامانه زیر ساختی در بازار سرمایه است نه یک سامانه تجاری، زیرا هدف آن کسب درآمد نیست بلکه ایجاد یک سامانه مادر برای جمع آوری اطلاعات مشتریان است. این سامانه به صورت فراگیر برای ثبت نام اولیه تمامی سرمایه گذاران حقیقی، حقوقی، ایرانی و خارجی در بازار سرمایه استفاده می شود. بنابراین می توان آن را یک سامانه ملی نیز نام گذاری کرد.

ثبت نام و احراز هویت در سامانه سجام

بر اساس مصوبه سازمان بورس همه سرمایه گذاران چه افرادی که قبلا کد بورسی دریافت کرده اند و چه افرادی که به تازگی وارد بازار سرمایه شده اند و متقاضی دریافت کد بورسی هستند،  بایستی به سامانه سجام مراجعه کرده و اطلاعات خود را در این سامانه ثبت یا در صورت لزوم ویرایش کنند. اخیرا بانک ها نیز از سپرده گذاران خود درخواست می کنند تا برای دریافت وام در این سامانه ثبت نام و احراز هویت کنند.

لازم به ذکر است که طبق مصوبه جدید شورای عالی بورس در 16 اردیبهشت 1399، تمام مراجعات حضوری برای احراز هویت به دفاتر پیشخوان دولت به دلیل ازدحام جمعیت و فاصله گذاری اجتماعی لغو می‌شود و همه افرادی که می‌خواهند کد بورسی دریافت کنند می‌توانند احراز هویت را به صورت غیر حضوری و الکترونیکی توسط اپلیکیشن ارزی(Arzee.ir) انجام دهند.

افرادی که در سامانه سجام ثبت نام می کنند کافیست تنها یکبار فرم هایی که از سوی سازمان بورس تعریف شده را پر کنند. بنابراین در مراجعات بعدی خود به نهاد های مالی شامل صندوق های سرمایه گذاری، شرکت های تامین سرمایه و کارگزاری ها، دیگر نیازی به پر کردن همه فرم ها از اول نیست و روند بسیار کوتاه تری طی خواهد شد. زیرا تمام اطلاعات قبلا در سیستم ذخیره شده است. اطلاعات هویتی،  شماره حساب، شماره موبایل، آدرس الکترونیکی و ادرس اقامت دایمی شما از طریق این سامانه ثبت می‌شود و از آن به بعد هیچ نهاد مالی نیازی به دریافت مجدد آن ندارد.

مراحل سجامی شدن سرمایه گذاران

ثبت نام در سامانه سجام شامل دو مرحله است:

1. ثبت نام در سامانه سجام: ابتدا اطلاعات خود را در این سامانه به آدرس sejam.ir ثبت کنید تا از طریق مراجع ذی صلاح راستی آزمایی شود.
2. احراز هویت در سجام با اپ ارزی(Arzee.ir): در مرحله دوم باید با استفاده از اپلیکیشن ارزی(Arzee.ir)، نسبت به احراز هویت خود اقدام کنید.

پس از انجام فرآیند فوق، فرد سجامی خواهد شد و کد بورسی طی مدت زمان مشخصی برای افراد ارسال خواهد شد. قبلا در مقاله آموزشی ” نحوه دریافت کد بورسی ” نحوه ثبت نام در سجام را به تفصیل توضیح داده‌ایم. پس از ثبت نام نوبت به تکمیل احراز هویت غیرحضوری شما با استفاده از اپلیکیشن ارزی(Arzee.ir) می‌رسد که می‌توانید با استفاده از راهنمای زیر به راحتی احراز هویت خود را با رعایت فاصله گذاری اجتماعی انجام دهید.

در صورتی که سرمایه گذاران قدیمی بازار سرمایه ثبت نام اولیه در این سامانه را انجام ندهند، کد معاملاتی ان ها غیر فعال می شود و تا اتمام فرآیند ثبت نام در این سامانه اجازه هیچ گونه فعالیتی از جمله خرید و فروش اوراق بهادار به آن ها داده نخواهد شد.

مزایای استفاده از سامانه سجام چیست؟

در این بخش به تفصیل مزایا و خدمات این سامانه را شرح می دهیم:

دریافت کد بورسی (معاملاتی) و ورود با بازار بورس

همان طور که بالاتر هم گفته شد، اولین گام برای ورود به بورس و دریافت کد بورسی ثبت نام و احراز هویت در سامانه سجام است.

در واقع مزیت اصلی ثبت نام و احراز هویت در سجام sejam.ir همین دریافت کد معاملاتی و ورود به بازار بورس است. کد بورسی یا معاملاتی مانند کد ملی برای هر فرد یکتا است و تنها یک بار برای هر فرد حقیقی صادر می‌شود. با استفاده از خدمات احراز هویت غیرحضوری اپلیکیشن ارزی(Arzee.ir) به راحتی و در کمترین زمان ممکن می‌توانید کد معاملاتی خود را دریافت کنید و اولین گام برای ورود به بازار بورس را بردارید.

دریافت سود تقسیمی

قبل از راه اندازی سامانه سجام، پرداخت سود به روش های متفاوتی انجام می شد. به این صورت که، پس از تشکیل مجمع عمومی عادی، قسمتی از سود هر سهم(EPS) بین سهام داران تقسیم می شد. سپس سرمایه گذاران می توانستند مطابق با اعلامیه ای که در سایت کدال (codal.ir) منتشر می شد، با استفاده از یکی از روش های زیر سود خود را دریافت کنند:

1. شماره حساب خود را از طریق ایمیل ارسال کنند تا سود تقسیمی به حساب آن ها واریز شود.
2. یک بانک به سرمایه گذار معرفی می شد تا وی با مراجعه به بانک مذکور در تاریخ اعلام شده و ارایه کارت ملی و کد بورسی خود سود تقسیمی مقرر را دریافت کند.

مشکل این روش ها زمانی بود که سرمایه گذار به تاریخ مجمع توجه نکند یا تاریخ پرداخت سود تا زمان سرمایه گذاری وی فاصله زیادی داشته باشد و فراموش کند که سود تقسیمی را دریافت کند. یا نیاز باشد برای افتتاح حساب به بانک های متفاوتی مراجعه کند و به این ترتیب هزینه ای به او تحمیل شود.

با روی کار امدن سامانه سجام، این روند تغییر کرد. هم اکنون وجوه مربوط به هر سهمی که شما با آن به مجمع می روید و درخواست سود تقسیمی برای آن سهم می کنید، درتاریخ مشخص شده از سوی شرکت، به حساب شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه واریز می شود. سپس این شرکت وجوه مذکور را به حساب هایی که سرمایه گذاران در سایت سجام معرفی کرده اند، واریز می کند. به این ترتیب سود بسیار سریع تر و کم دردسرتر و به طور خودکار به واسطه سامانه جامع سجام به حساب سرمایه گذاران واریز می شود.

برای مشاهده سودهای تعلق گرفته به شما کافی است از بخش دارا سربرگ “گزارش سودهای تعلق گرفته از سال 96 به بعد” را انتخاب کنید، تا سود سهامتان نمایش داده شود. (شکل زیر)

دسترسی به درگاه یکپارچه ذینفعان بازار سرمایه

سهامداران پس از احراز هویت و سجامی شدن می توانند به صفحه اختصاصی خود در درگاه یکپارچه ذینفعان بازار سرمایه به نشانی ddn.csdiran.com مراجعه کرده و از خدمات متنوعی بهره ببرند. بالای این صفحه منویی وجود دارد که به شکل زیر است:

 در ادامه بیشتر به معرفی این درگاه و ابزارهای آن می پردازیم.

سربرگ دارا

همانطور که در تصویر می بینید، با ورود به بخش سبد دارایی در سربرگ دارا می توانید سبد دارایی خود را مشاهده کنید.

در سمت چپ بالای صفحه، موجودی حساب شما نشان داده شده است. این عدد نشان دهنده مبلغی است که به عنوان سود به حساب شما واریز شده است.

در ستون اول کد سهام داری شما نمایش داده شده است.

در ستون های بعدی به ترتیب نماد هر سهمی که شما مالک ان هستید، نام شرکتی که در ان سهام دارید، تعداد سهمی که در هر شرکت دارید و ارزش ریالی ان سهم مشخص شده است. اگر سهم شما دارای حق تقدم باشد، نماد ان به صورت نام «نماد+ح» نمایش داده می شود. برای مثال نماد دارو به صورت داروح نمایش داده می شود.

ستون بعدی درصد از کل را نشان می دهد. به این معنی که اگر شما نماد صبا را در سبد خود دارید، این سهم چند درصد از کل سبد شما را به خود اختصاص داده است. ستون بعدی نیز نشان دهنده نوع دارایی شما است.

در نهایت، ستون اخر نام کارگزاری که سهم را از طریق ان خریداری کرده اید و کارگزار ناظر را نشان می دهد. گاهی ممکن است شما به دلایلی از سرویس دهی کارگزاری خود راضی نباشید و بخواهید کارگزاری خود را تغییر دهید. در این صورت باید فرم های کارگزاری جدید را پر کرده و تایید هویت شوید. (البته قرار است در آینده این تایید هویت نیز برداشته شود و همان احراز هویت در سجام کفایت کند.) پس از ثبت نام در کارگزاری جدید بایستی دارایی سهامتان به آن کارگزاری منتقل شود.

قبلا انتقال به صورت حضوری انجام می شد ولی با استفاده از این درگاه شما می توانید فایل سند سهم های خود را دانلود و به کارگزار جدید ارایه دهید تا نقل و انتقالات لازم انجام شود.

برخی از کارگزاری ها بدون ارایه برگه سهام فرایند تغییر کارگزار ناظر را برای سهامداران انجام می دهند. دقت کنید که این کار خلاف قانون است.

گاهی در بخش کارگزار ناظر یک نماد خاص، عبارت CDS درج شده است. این عبارت به این معناست که سهم شما زیر نظر یک کارگزار مجازی قرار گرفته و غیر قابل معامله شده است. برای قابل معامله شدن ان، سهامدار باید از طریق یک کارگزاری، از شرکت سپرده گذاری مرکزی درخواست کند که این سهم مجددا زیر نظر یک کارگزار قرار بگیرد.

در سمت چپ صفحه سبد دارایی شما به صورت یک نمودار اماری به نمایش درآمده و نسبت هر سهم را در کل سبد شما را با رنگ های مختلف نشان می دهد. در پایان این صفحه می توانید گزارش سبد دارایی خود را به صورت یک فایل اکسل دریافت کنید.

در قسمت گزارش گردش معاملات، شما می توانید یک گزارش روزانه از گردش معاملات خود را مشاهده یا ان را به صورت یک فایل اکسل دانلود کنید. (عکس بالا)

در ستون اول مجددا نماد هر سهم را مشاهده می کنید. با این تفاوت که نماد ها بر اساس حروف الفبا مرتب شده اند و تغییرات هر کدام پشت سر هم امده است. یعنی اگر شما 100 سهم از ذصبا را در تاریخ 01/01/1398 خریده اید و 20 سهم از ان را در 01/03/1398 و 40 سهم دیگر را در 01/08/1398 فروخته اید، تاریخ تمام خرید و فروش های شما در ستون دوم پشت سر هم لیست شده است.

در دو ردیف بعدی، به ترتیب تعداد سهامی که از هر نماد خرید و فروش کرده اید به همراه میانگین قیمت ان نشان داده شده است.

در ستون اخر نیز نام کارگزاری هایی که از طریق انها اقدام به خرید و فروش سهام کرده اید، امده است.

در سمت چپ صفحه، با استفاده از گزینه فیلتر می توانید اطلاعات مربوط به خرید و فروش هر سهم تان را در تاریخ دلخواه مشاهده کنید.

در بخش مجامع، نماد و شرکتی که در ان سهام دارید، امده است. ستون بعدی نوع مجمع(عمومی، فوق العاده) و ستون اخر تاریخ برگزاری هر مجمع را نشان می دهد. در این قسمت نیز می توانید با استفاده از فیلتر تاریخ، بازه زمانی دلخواه خود را انتخاب کنید. (عکس بالا) با استفاده از این قسمت و قسمت گزارش معاملات می‌توایند بفهمید که در مجمع عادی سالیانه یا فوق العاده شرکت کرده اید یا نه.

به اینصورت که اگر در قسمت گزارش معاملات سهام را قبل از تاریخ مجمع خریداری کرده باشید و تا یک روز قبل از تاریخ مجمع نفروخته باشید سود نقدی یا افرایش سرمایه به شما تعلق گرفته است و می‌توانید در آینده از آن بهره ببرید.

همچنین در قسمت اطلاعیه های نماد، می توانید اطلاعیه های منتشر شده در “کدال” را به همراه عنوان و تاریخ به تفکیک هر نماد مشاهده کنید.(عکس زیر)

در سربرگ گزارش دارایی، اطلاعات جدیدی از جمله کل دارایی و دارایی غیر قابل معامله برای هر سهم به تفکیک مشخص شده است.

در ستون گواهی سهام نیز یک امکان ویژه در نظر گرفته شده است. پیش از راه اندازی سامانه سجام، سهامداران برای حضور در مجامع نیاز به گواهی سهام داشتند که باید از محل امور سهام دریافت می کردند. این امر نیازمند صرف وقت و مراجعه حضوری بود به همین دلیل بسیاری از سهامداران مخصوصا افرادی که ساکن شهرستان ها بودند امکان حضور در مجامع را از دست می دادند. اما با استفاده از درگاه ذینفعان بازار سرمایه، کاربران می‌توانند در بخش مجامع الکترونیکی به صورت آنلاین در مجامع شرکت کنند و همچنین از مراجعه حضوری به امور سهامداری شرکت ها جلوگیری می‌شود.

به علاوه از گواهی سهام به عنوان تضمینی برای مالکیت بر سهام هم می‌توان استفاده کرد. کاربرد دیگر این گواهی زمانی است که شما قصد انتقال سهمی از یک کارگزاری به کارگزاری دیگر با استفاده از تغییر کارگزار ناظر دارید، در اینصورت می‌توانید در هنگام ثبت درخواست فایل دانلود شده گواهی سهام را به همراه توضیحات برای انتقال سهام خود به کارگزاری جدید ارسال کنید. (عکس زیر)

در سربرگ دارا، اطلاعات دیگری از گزارش استعلام وضعیت فریز هم در اختیار سهام داران قرار دارد.

همچنین می توانید گزارش سود های تعلق گرفته به خود را (که روش دریافت آن در بخش دریافت سود تقسیمی توضیح داده شد.) در سربرگ دارا مشاهده کنید.

سربرگ بازار

در سربرگ بازار می توانید به اطلاعات انواع بازار های بورس، فرابورس، اوراق بدهی و مشتقه دسترسی داشته باشید. از جمله این اطلاعات می توان به وضعیت بازار، شاخص کل و هم وزن، ارزش بازار، تعداد، ارزش و حجم معاملات و مورادی از این دست اشاره کرد.

سربرگ مجامع الکترونیک

در بخش مجامع الکترونیکی نیز می توانید تاریخ برگزاری مجامع سهامی که در اختیار دارید را مشاهده و در صورت تمایل در ان مجمع شرکت کنید.

در هر صفحه قسمتی نیز برای اخبار اختصاص یافته است.

افرادی که چندین بار کارگزاری خود را تغییر داده اند، احتمالا بیش از دیگران نیاز به این درگاه را احساس می کنند. گاهی ممکن است شما سهامی را که در یک کارگزاری خریده باشید و با عوض کردن کارگزاری خود، این سهام به جایی دیگر منتقل شده باشد و شما ندانید دقیقا کجاست. یا قبلا در افزایش سرمایه سهمی شرکت کرده باشید ولی قبل از ثبت افزایش سرمایه، سهام اصلی را فروخته باشید و بعدتر یادتان رفته که اصلا چنین سهمی داشتید. در این صورت شما می توانید کل سبد دارایی خود را در این درگاه مشاهده و اطلاعات لازم را کسب کنید. فارغ از این که سهام را چه زمانی یا از کدام کارگزاری خریداری کرده اید.

نکته: دقت کنید که دسترسی به خدمات درگاه ذینفعان بازار سرمایه منوط به ثبت نام و احراز هویت در سامانه سجام است.

سوالات متداول