بحران آب در جهان به جنگ میانجامد؟
اعتماد/خشکسالی در جهان و به ویژه در خاورمیانه آنقدر جدی است که نشریههای شاخص خارجی نیز به آن اشاراتی داشته و پیشبینی کردهاند اگر تنشهای آبی ادامه یابد و تشدید شود چه بسا به بروز جنگ در این منطقه بینجامد. به عنوان مثال ایندیپندنت در گزارشی با این مضمون نوشت: «این جمله که جنگ در آینده بر سر آب خواهد بود نه نفت، با گذشت زمان به یک واقعیت وحشتآور تبدیل شده است، مخصوصا در سراسر خاورمیانه و شمال آفریقا که در مرکز بحران جوی دنیا قرار دارند.»
در بخشهای دیگری از گزارش آمده که«آب مخصوصا در سال جاری تبدیل به یک منبع نایاب شده است و جنگها، نابودی زیرساختها و در برخی موارد فروپاشی بیسابقه اقتصادی، قطعی برق را در بسیاری مناطق به بار آورده که باتوجه به افزایش دمای هوا بسیار فاجعهآمیز است.کمبود آب باعث ناآرامی در برخی کشورها مثل سودان و ایران شده و درگیریهای بین مرزی به وجود آورده است و مطمئنا این شرایط با وجود فصل تابستان بدتر هم خواهد شد.شرایط نامناسب جوی در سراسر دنیا به همراه همهگیری ویروس کرونا وضعیت اضطراری ایجاد کرده است، چون اگر مردم دسترسی به آب سالم نداشته باشند، توقف گسترش ویروس کرونا هم سختتر خواهد شد.» در قسمتهای دیگری از این گزارش نیز آمده که«با اوج موج دوم و سوم ویروس کشنده کرونا در سراسر جهان، دیگر نمیتوان برنامههای مربوط به آب و بهداشت مردم را نادیده گرفت. در بسیاری از کشورها که واکسیناسیون در 2022 یا حتی پس از آن آغاز میشود، این برنامهها تنها راه دفاعی در برابر کرونا هستند.» یونیسف تخمین میزند در صورت نابودی سیستم عرضه آب در لبنان، هزینه آب 200 درصد در ماه برای خانوادهها افزایش یابد و مجبور شوند آب را از منابع دیگری مثل عرضه کنندگان خصوصی به دست آورند. این هزینه برای بسیاری از خانوادههای آسیبپذیر لبنانی بسیار بالاست و تقریبا دوونیم برابر متوسط درآمد ماهانه آنها را تشکیل میدهد.در این گزارش به کشورهای ایران و عراق نیز اشاره شده که بحران آب میتواند برای آنها نیز به بدی جنگ بر سر آب باشد؛ آن سوی مرزهای ایران، در عراق هم کمبود آب مردم را مخصوصا در جنوب این کشور به خیابانها کشیده است. این مساله باعث تقابل عراق و ترکیه بر سر رودخانههای مشترک بین دو کشور شده است. سازمان ملل در مورد خشکسالی شدید در سوریه هشدار داده که بیشتر نتیجه پایین آمدن سطح رودخانه فرات است. سوریه جنگزده در حال حاضر در لیست 191 کشوری که در خطر فجایع انسانی و طبیعی قرار دارند، در رتبه هفتم است.یک راهحل جامع برای از بین بردن تاثیر بحران جوی، حل و فصل درگیریها و پایان دادن به فساد است تا منطقه را از این کابوس بیرون آورد. ولی در کوتاهمدت و در بحبوحه همهگیری ویروس کرونا، بیش از همه باید قبل از اینکه دیر شود بر برنامه آب، بهداشت و تصفیه آب سازمان ملل سرمایهگذاری کرد. هفته گذشته نیز اکونومیست ضمن بررسی خشکسالی در خاورمیانه و شمال آفریقا اذعان داشت که«بانک جهانی میگوید کشاورزی سهم قریب به اتفاق آب شیرین منابع آب زیرزمینی یا سطحی در سراسر جهان را تشکیل میدهد. سهمی که بالغ بر حدود 70درصد است و این نسبت در خاورمیانه و شمال آفریقا حتی بیشتر است و به حدود 80درصد میرسد. چگونگی محصولات در مناطق خشک کاملا به آبیاری بستگی دارد و مقامات میگویند که حمایت از کشاورزی، مبنای مهاجرت روستایی است و نیاز به استفاده از ارز سخت برای واردات مواد غذایی را کاهش میدهد.»
در سال 98 بررسی شده بود که از میان ۱۷ کشوری که به سوی بحران آب پیش میروند ۱۲ کشور در خاورمیانه و شمال آفریقا قرار دارند که ایران هم در میان آنها حضور داشت.بنابراین در آن سال حدود یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون نفر یا معادل یکچهارم از جمعیت جهان به سوی بحران آب پیش میرفت که به نظر میرسد در سال جاری به آن مرحله وارد شده است. طبق گزارش موسسه منابع آب جهان، کشورهایی که با استرس آبی فوقالعاده بالا روبهرو هستند هر سال از ۸۰درصد آبهای سطحی و زیرزمینی خود استفاده میکنند و حتی شوکهای خشکسالی کوچک که به دلیل تغییرات جوی افزایش پیدا میکنند، میتوانند اثرات شدیدی داشته باشند.